افسردگی فصلی چیست؟ علائم، نشانه‌ها و راه‌های درمان آن کدامند؟

اختلال عاطفی فصلی (SAD) یا Seasonal affective disorder، یکی از انواع افسردگیه که فرد در اکثر اوقات سال شرایط روانی نرمالی داره ولی در زمستان یا تابستان، دچار عوارض اختلال افسردگی فصلی میشه. این اختلال برای اولین بار، به‌طور رسمی توسط نورمَن روزنتهال و همکارانش در مؤسسه ملی بهداشت روان ایالات متحده آمریکا تعریف شد و مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. پس با سرنخک همراه باش تا با افسردگی فصلی بیشتر آشنا بشی.

افسردگی فصلی چیست؟

علت بوجود اومدن اختلال عاطفی فصلی ناشناخته است؛ عواملش میتونه از فردی به فرد دیگه کاملا از هم متمایز باشه. با این حال، افرادی که، در مناطقی زندگی می‌کنند که شب‌های زمستانی طولانی(به دلیل عرض‌های جغرافیایی بیشتر) و نور خورشید کمتری داره، بیشتر، این نوع از اختلال رو تجربه می‌کنند؛ برای مثال افرادی که در کانادا و آلاسکا زندگی می‌کنند بیشتر از مناطق آفتابی در معرض این نوع از اختلال هستند.

بر اساس مطالعاتی که انجام شده، مشخص شده که نور تاثیر مستقیمی روی این نوع از افسردگی داره. یک نظریه هست که میگه کمتر در معرض نور خورشید قرار گرفتن میتونه بر هورمون‌ها، خواب و رفتار آدم‌ها تاثیر بزاره. البته این نکته رو هم باید بهت بگم که افرادی که سابقه شرایط روانی رو دارند، بیشتر از هر شخص دیگه‌ای میتونند به افسردگی فصلی (SAD) مبتلا شوند.

علائم و نشانه‌های افسردگی فصلی کدامند؟

در حالی که این نوع از اختلال، یعنی اختلال عاطفی فصلی افراد متفاوتی رو تحت تاثیر خودش قرار میده، ولی در حالت کلی این نوع از بیماری روانی ممکنه مابین ماه‌های مهر تا اواسط آذرماه (اکتبر یا نوامبر) و از اسفندماه تا اواسط اردیبهشت ماه (مارس یا آوریل) خودش رو نشون بده. در کل قبل یا بعد از این زمان‌ها ممکنه شخصی دچار افسردگی فصلی بشه.

بطور کل دو نوع افسردگی فصلی داریم:

• اختلال افسردگی تابستانی 
• اختلال افسردگی زمستانی

همونطوری که از اسم این دو نوع افسردگی مشخصه، زمان بروز علائم این دو اختلال افسردگی فصلی در فصل‌های تابستان و زمستانه که با شناختن علائم و نشانه‌های هرکدوم از اینها، میتونی تشخیص بدی که شخصی دچار افسردگی فصلی شده یا نه؟

در موارد شدید، شخصی که مبتلا به افسردگی فصلیه ممکنه افکار خودکشی رو هم تجربه بکند.

اختلال عاطفی فصلی چگونه تشخیص داده میشه؟

علائم و نشانه‌های افسردگی فصلی میتونه منعکس کننده چند وضعیت دیگه باشه، مثل:

• اختلال دو قطبی
• کم‌کاری تیروئید

پزشک یا روانپزشک متخصص قبل از اینکه بتونه اختلال فصلی رو تشخیص بده، امکان داره که چند آزمایش رو برای تشخیص اختلال افسردگی فصلی بنویسه؛ مثل آزمایش هورمون تیروئید و یا حتی یک آزمایش خون ساده. در مرحله بعدی پزشک یا روانپزشک متخصص چند سوال در مورد علائم و زمان بروز اونها برای اولین رو میپرسه. کسایی که دچار این نوع از اختلال می‌شوند معمولا هرساله این نشانه‌ها رو تجربه می‌کنند.

معمولا گفته میشه که افسردگی فصلی، به پایان یک رابطه عاطفی هیچ ارتباطی نداره.

اختلال عاطفی فصلی چطوری درمان میشه؟

هردو نوع از افسردگی فصلی (SAD) رو میشه از طریق مشاوره و راه‌های درمانی که وجود داره برطرفش کرد.درمان دیگه‌ای که بطور خاص برای افسردگی مخصوص فصل زمستان وجود داره، استفاده از نوردرمانیه که مفصل راجع بهش برات صحبت میکنم. یکی دیگه از گزینه‌های درمانی شبیه‌ساز سپیده دمه.در این روش، از نور فعال شده با تایمر برای شبیه‌سازی نور خورشید استفاده میشه که به تحریک ساعت بدن کمک میکنه.مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۴ نشان داده، افرادی که ویتامین D مصرف می‌کنند، بهبود افسردگی فصلی رو در خودشون مشاهده میکنند.

نوردرمانی فقط باید تحت نظر پزشک و بر روی دستگاه‌های تایید شده استفاده بشه.سایر منابع ساطع‌کننده نور، مثل تخت‌های برنزه کننده، برای استفاده ایمن نیستند.

عادات‌های مناسب برای یک سبک زندگی سالم هم میتونه به کاهش علائم افسردگی فصلی کمک شایانی بکنه. این موارد میتونه شامل کارهای که برات میگم باشه، مثل:

• رژیم غذایی سالم با پروتئین بدون چربی، میوه ها و سبزیجات
• ورزش
• خواب منظم

برخی از افراد ممکنه از داروهایی مثل داروهای ضد افسردگی استفاده کنند که این نوع داروها میتونه شامل فلوکستین(پروزاک) و بوپروپیون(وابوترین) بشن. در مورد اینکه کدوم نوع از دارو رو باید مصرف کنی، حتما باید با دستور پزشک متخصص باشه.

نوردرمانی چطور میتونه برای درمان افسردگی فصلی مناسب باشه؟

نوردرمانی یا فوتوتراپی، یک نوع از راه‌های درمان برای اختلال عاطفی فصلیه که شخص باید در معرض نور مصنوعی قرار بگیره. چونکه این نوع از افسردگی معمولا در فصل زمستان رخ میده که نورکمتری وجود داره، به همین دلیل از نور مصنوعی استفاده میشه؛ علاوه بر درمان افسردگی توسط نوردرمانی، این روش میتونه برای اختلال خواب و انواع دیگه‌ای از افسردگی هم موثر باشه.

ریتم شبانه‌روزی چرخه‌هایی از عملکرد مهم بدن هستش که در طی 24 ساعت رخ میده و روی هورمون‌های منبع مطمئن، برنامه‌های خواب و عادت‌های غذایی تاثیر گذار هستش.

نحوه کارکرد نوردرمانی برای مقابله با افسردگی فصلی چگونه است؟

نور درمانی، کمبود قرار گرفتن در معرض نور خورشید رو جبران میکنه که همین کمبود، ممکنه به اختلال افسردگی اساسی با الگوهای فصلی کمک کنه .در طول یک جلسه، نزدیک یک جعبه نور یا لامپ میشینی که نور روشنی از خودش ساطع میکنه .جعبه یا لامپ، معمولاً نور طبیعی خورشید رو شبیه‌سازی میکنه؛ اما ممکنه بین دستگاه‌های ساخته شده توسط سازنده‌های مختلف تغییراتی وجود داشته باشه.خروجی استاندارد جعبه نور درمانی در محدوده 2500 تا 10000 لوکس است(لوکس اندازه گیری روشنایی نور است.).درمان معمولا از پاییز شروع میشه و تا اوایل بهار ادامه داره.طول جلسه بستگی به نحوه انجام درمان و قدرت جعبه نور داره.دستورالعمل‌ها برای نور درمانی معمولی معمولاً شروع با 10000 لوکس به مدت 30 دقیقه هر روز صبح هستش، اما شخصی‌ که تازه از این روش استفاده میکنه ممکنه به درمان‌های اولیه کوتاه‌تری نیاز داشته باشه.هر چه لایت باکس قدرتمندتر باشه، ممکنه جلسه درمان کوتاه‌تر بشه.

چه کسانی نباید از نوردرمانی استفاده کنند؟!

کسانی که چشم‌های حساسی دارند و همچنین کسانی که از داروهای آنتی بیوتیک و یا داروهای ضدافسردگی استفاده میکنند که باعث میشه حساسیتشون به نور بیشتر بشه نباید از این روش استفاده کنند.

علاوه براینها اگرکه پوست حساس، شرایط چشمی خاص و یا سابقه سرطان پوست رو داری قبل از استفاده از این روش و استفاده از دستگاه‌ها حتما با پزشک متخصص مشورت کن.

آرماروتراپی (رایحه درمانی)

آروماتراپی هم ممکنه به افرادی که دچار اختلال عاطفی فصلی هستند کمک کنه. اسانس‌ها، میتونن بر نقطه‌ای از مغز که کنترل کننده خلق و خو، رفتار و ساعت بدن هستش و بر خواب و اشتها تاثیرگذاره، اثر بگذارند. در حمام شبانه چند قطره از اسانس‌ها رو میتونید استفاده کنید.

طبق مقاله ای که در سال ۲۰۱۵ در مجله داروهای طبیعی منتشر شد، اسانس درخت صنوبر به اختلال افسردگی فصلی کمک زیادی می‌کند.